Obserwując jak dorasta Twoja pociecha z niecierpliwością czekasz na jej pierwsze słowa, a później zdania. Gdy dziecko zaczyna mówić zadajesz sobie pytania: Czy powinno posługiwać się większą ilością słów? Dlaczego w komunikacji używa głównie gestów?
Często pojawiającym się pytaniem jest: Dlaczego moje dziecko się jąka?
Pierwszymi wyrazami w mowie malucha zazwyczaj są dwa słowa: mama i tata. Później pojawiają się inne wyrazy i zdania. Każdy rodzic cieszy się słysząc, jak dziecko wzbogaca swoje słownictwo. W czasie intensywnego rozwoju mowy, prócz radości związanych z coraz lepszym rozmienieniem naszej pociechy mogą pojawiać się pierwsze trudności. Jedną z nich może być, tzw. jąkanie rozwojowe.
Czym ono jest i jak je rozpoznać?
O jąkaniu rozwojowym mówimy, gdy pojawia się u dzieci w fazie intensywnego rozwoju mowy, ale zmniejsza się wraz z wiekiem. W rozwojowej niepłynności mówienia nie występuje lęk przed mówieniem. Poza tym dziecko często nie jest świadome jąkania, a po okresie rozwoju mowy następuje znaczna poprawa w płynności mówienia.
Jeśli Twoje dziecko:
- powtarza sylaby wyrazów lub zdań, np. mi mi-miś;
- przeciąga głoski, mówiąc np. Chcę Ci powiedzieć eeee, że byłam yyyyy w sklepie;
- lub stosuje pauzy podczas wypowiedzi.
Z pewnością oznacza to, że zaczęło się jąkać. Czy należy się tym niepokoić?
W większości przypadków – nie. Ten typ jąkania jest przejściowy i pojawia się w mowie wielu dzieci, między drugim a piątym rokiem życia. Słysząc, jak dziecko zacina się podczas wypowiedzi rodzic często zastanawia się, czy stanowi to duży problem. Oczywiste jest także, że jak najszybciej chce pomóc dziecku w przezwyciężeniu problemu.
Dziecko jąka się, ponieważ zdolności językowe i nie do końca rozwinięty aparat artykulacyjny, nie są w stanie dorównać ilości napływających do jego głowy zdań i wypowiedzi. Małe dzieci na ogół szybciej myślą niż mówią. Dziecko powtarza słowa, zacina się, robi przerwy w mówieniu. Niekiedy trzy lub cztery razy przerywa zdania, ponieważ nie potrafi dobrać właściwych słów. Niemal w 80% jąkanie rozwojowe ustępuje samoistnie. Zdarzają się jednak dzieci, u których zaburzenie pogłębia się. Przyczyny takiego stanu mogą być różne. Według naukowców kluczową rolę stanowią reakcje otoczenia. Dlatego poniżej znajdziecie kilka porad dotyczących tego, jak pomóc i nie zaszkodzić dziecku jąkającemu się.
Jak nie należy postępować:
- nie poprawiaj swojej pociechy, nawet wtedy, gdy bardzo długo próbuje coś powiedzieć;
- nie okazuj zniecierpliwienia, ze spokojem wysłuchaj tego, co próbuje ci zakomunikować;
- nie zgaduj co ma na myśli-nie przerywaj, żeby podpowiedzieć;
- nie pozwalaj, aby inne osoby ingerowały, pouczały Twoje dziecko;
- nie próbuj przestawić swojego dziecka z pisania leworęcznego na praworęczne.
Jak pomóc dziecku w przezwyciężeniu jąkania:
- mów do dziecka wolno i spokojnie;
- jeśli dziecko wypowiada zdanie, jąkając się, nie poprawiaj go. Możesz jednak powtórzyć po nim to samo zdanie bez zająknięcia;
- opowiadaj i czytaj dziecku książki;
- śpiewaj z dzieckiem piosenki;
- wykonuj z nim ćwiczenia oddechowe: dmuchajcie na bańki mydlane, piórka, piłeczki, wiatraki.
Nieprawidłowa postawa otoczenia ma ogromny wpływ na pogłębianie się problemu jąkania. Nie powinniśmy okazywać dziecku rozdrażnienia i zniecierpliwienia. Dzieci wyczuwają nieszczerość. Gdy wasza pociecha mówi poświęćcie jej waszą uwagę. Nie zbywajcie. Ważne jest również, aby porozmawiać z osobami z najbliższego otoczenia dziecka (babcia, dziadek, ciocie), aby nie zwracały uwagi na zająknięcia dziecka, ani nie dopingowali go do płynnego mówienia. Takie zachowanie zawstydza dziecko. Postępując w ten sposób, dziecko może zacząć przesadnie koncentrować się na mówieniu. Będzie się denerwowało, a wtedy niepłynność może się pogłębić i utrwalić. Pamiętajcie, właściwe działanie w przypadku jąkania jest kluczem do sukcesu.
Julia Szymańska – logopeda
